Wielu dłużników odczuwa ulgę, gdy dowiaduje się, że komornik umorzył postępowanie egzekucyjne. Niestety, taka postawa może przysporzyć więcej szkody niż pożytku. Co prawda, taka wiadomość daje dłużnikowi oddech i pozwala przygotować się na dalszą walkę z zadłużeniem, ale wcale nie oznacza anulowania długu. Zobowiązanie wciąż pozostaje i prędzej czy później będzie musiało zostać uregulowane. Czym dokładnie jest zatem umorzenie egzekucji komorniczej i jakie skutki prawne wywołuje? Na wszystkie związane z tą instytucją pytania odpowiadamy w naszym artykule. Dowiesz się z niego, czy komornik może umorzyć dług, czym jest uchylenie zajęcia komorniczego i po jakim czasie następuje przedawnienie długu u komornika.

Dlaczego komornik umorzył postępowanie? Wyjaśnienie pojęcia „bezskuteczność egzekucji”

Umorzenie postępowania komorniczego nie jest gestem dobrej woli ze strony organu egzekucyjnego czy wierzyciela. Aby doszło do skutku, muszą ku niemu zaistnieć określone przesłanki prawne. Art 824 § 1 pkt 3 Kpc (Kodeks postępowania cywilnego) mówi, że:

 „Postępowanie egzekucyjne umarza się z urzędu, jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych”.

W dalszych punktach wymienia inne sytuacje, w których postępowanie egzekucyjne jest umarzane z mocy prawa. Można w części lub w całości umorzyć postępowanie egzekucyjne z urzędu, jeśli:

  • wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania;
  • egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem, albo gdy prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności;
  • dłużnik nie ma zdolności sądowej albo gdy egzekucja ze względu na osobę dłużnika jest niedopuszczalna;
  • wierzyciel cofnął wniosek o wszczęcie egzekucji;
  •  dłużnik spełnił świadczenie objęte tytułem wykonawczym.

To właśnie bezskuteczność egzekucji jest najczęstszą sytuacją, w której nie można ściągnąć należności z majątku dłużnika, ponieważ tego go w ogóle nie posiada lub majątek ten jest tak niewielki, że nie wystarczy nawet na pokrycie kosztów postępowania komornika. 

Przykładem bezskuteczności egzekucji jest sytuacja, w której komornik prowadzi postępowanie wobec dłużnika, który stracił pracę, nie ma oszczędności, a jedyne składniki jego majątku to stare meble i równie wiekowy sprzęt RTV. W takiej sytuacji prowadzenie egzekucji pozostaje bezcelowe i komornik ma obowiązek umorzyć postępowanie egzekucyjne, aby nie narażać Skarbu Państwa na dalsze koszty.

Umorzenie postępowania to nie umorzenie długu. Co to dla Ciebie oznacza?

Niejeden dłużnik ignoruje fakt, że umorzenie postępowania egzekucyjnego przez komornika jest de facto czasowym zawieszeniem egzekucji, a nie umorzeniem samego długu. Zobowiązania finansowe dłużnika nadal istnieją i są jak najbardziej wymagalne. To, co trzeba wiedzieć to fakt, że wierzyciel wciąż ma tytuł wykonawczy i może w każdej chwili — zwłaszcza jeśli dowie się, że sytuacja dłużnika uległa poprawie — złożyć wniosek o ponowne wszczęcie egzekucji. Zatem — jak umorzyć dług u komornika skutecznie i na zawsze?

Pamiętaj, że postępowanie egzekucyjne samo w sobie jest tylko narzędziem do odzyskania należności. Jeśli jesteś dłużnikiem, nie masz zobowiązań wobec komornika, a wobec wierzyciela. To on decyduje nie tylko o wszczęciu postępowania egzekucyjnego, ale nawet o tym, w jaki sposób można ściągnąć należność i czy ją anulować. Umorzenie długu u komornika (a nie tylko samego postępowania egzekucyjnego!) może być dokonane tylko na wniosek wierzyciela. Komornik po prostu nie ma takich kompetencji, aby anulować czyjeś zadłużenie — jest tylko urzędnikiem państwowym i musi działać w granicach nakreślonych przez polskie prawo.

Jakie są realne konsekwencje dla dłużnika? Odsetki, rejestry dłużników i niepewna przyszłość

Skoro umorzenie egzekucji nie oznacza umorzenia długu, to co z niego wynika? Z jakimi konsekwencjami musi zmierzyć się dłużnik? Czasami są to naprawdę spore obciążenia. Do największych niedogodności należy zaliczyć:

  • Wzrost wysokości długu. Pomimo umorzenia postępowania egzekucyjnego przez komornika, nadal naliczane są od niego odsetki. Jeżeli egzekucja będzie bezskuteczna przez długi czas, odsetki mogą urosnąć do sporej wysokości, a z małej kwoty początkowej zrobi się spore obciążenie finansowe.
  • Konieczność uregulowania kosztów egzekucyjnych. Nawet jeśli komornik umorzył postępowanie, koszty postępowania nadal leżą po stronie dłużnika.
  • Wpisy do rejestrów dłużników. Po umorzeniu komorniczym Twoje dane nadal figurują w bazach gospodarczych i kredytowych (BIK, BIG InfoMonitor, KRD). To utrudnia wzięcie kredytu lub pożyczki czy zakupy na raty.

Nie tylko przez ten czas nie możesz podejmować żadnych inicjatyw finansowych (np. kupić mieszkania na kredyt, nawet jeśli masz ku temu sposobność), to zawsze musisz też liczyć się z tym, że jeśli Twoja sytuacja ulegnie poprawie, wciąż będziesz musiał oddać należność, tyle że w zdecydowanie większej kwocie. Nie zawsze warto więc liczyć na zawieszenie postępowania egzekucyjnego i lepiej robić wszystko, aby jak najszybciej spłacić dług.

Co może zrobić wierzyciel po umorzeniu egzekucji? Prawa i możliwości

Wierzyciel po umorzeniu postępowania nie jest bezsilny i z pewnością nie należy oczekiwać, że pozostanie bierny lub pogodzi się z tym, że nigdy nie zdoła wyegzekwować swoich należności. Wręcz przeciwnie — ma on pełne prawo do podejmowania dalszych kroków, aby odzyskać swoje pieniądze. Ponieważ zależy mu, aby nie nastąpiło przedawnienie długu u komornika, będzie regularnie podejmował dopuszczalne przez prawo czynności, aby co jakiś czas przerywać bieg przedawnienia.

Wierzyciel może:

  1. Monitorować sytuację dłużnika. Wierzyciel ma prawo regularnie sprawdzać sytuację majątkową dłużnika, np. poprzez wywiad gospodarczy. Tak naprawdę nie ma znaczenia, w jaki sposób dowie się o tym, że majątek dłużnika się powiększył — może np. dowiedzieć się od wspólnych znajomych, że dłużnik kupił nieruchomość lub dostał dobrze płatną pracę.
  2. Ponownie złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji. Może tego dokonać każdej chwili, w której uzna takie działanie za zasadne.

WAŻNE! Ani aktywne prowadzenie egzekucji komorniczej, ani jej umorzenie nie stoją na przeszkodzie, aby podjąć negocjację z wierzycielem. Zawsze warto dążyć do ugody — bardzo często takie działania przynoszą dobre skutki. Wierzyciel, który odzyskuje nadzieję na spłatę należności, raczej nie będzie chciał czekać latami na dalsze działania komornika, ale z dużym prawdopodobieństwem zgodzi się na bezpośrednią spłatę długu w nawet niewielkich ratach. Niekiedy też — jeśli widzi realne szanse na odzyskanie pieniędzy — może umorzyć odsetki, a nieraz również część długu.

Warto spróbować dogadać się z właścicielem zwłaszcza jeśli chodzi o zadłużenie mieszkania własnościowego. Trzeba pamiętać, że komornik prowadzi egzekucję z nieruchomości tylko na wniosek wierzyciela, a nigdy z urzędu. Zwykle — jeśli istnieją inne sposoby egzekucji — wierzyciel wstrzymuje się z wydaniem komornikowi takiego polecenia. Jednak gdy długo nie może odzyskać swojej należności, może w końcu stracić cierpliwość — w takiej sytuacji komornik na jego wniosek ma prawo zlicytować nieruchomość. Lepiej w ogóle nie dopuścić do takiej sytuacji.

Czy taki dług może się kiedyś przedawnić? Wpływ egzekucji na terminy

Dług u komornika — tak jak każde inne zobowiązanie finansowe — może się przedawnić. W tym przypadku termin przedawnienia wynosi 6 lat. Aby jednak doszło do takiej sytuacji, muszą zajść pewne okoliczności. Przede wszystkim — nic nie może przerwać biegu terminu przedawnienia. Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, przedawnienie przerywa się przez:

„[…]każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia”.

Każdorazowe wszczęcie egzekucji przez wierzyciela powoduje, że termin przedawnienia zaczyna biec od nowa. Z tego powodu przedawnienie długu u komornika jest trudne do osiągnięcia, ponieważ wierzyciel może i z pewnością będzie je skutecznie je przerywać.

„Komornik może wrócić” – kiedy wierzyciel może ponownie złożyć wniosek o egzekucję?

Zgodnie z art. 824 § 1 pkt 4 Kpc, jeśli postępowanie egzekucyjne zostało umorzone z powodu bezskuteczności egzekucji), wierzyciel może złożyć wniosek o ponowne wszczęcie egzekucji w dowolnym momencie, gdy tylko dowie się o poprawie sytuacji majątkowej dłużnika. Trudno zatem przygotować się na egzekucję — nie wiesz, kiedy może ona zostać ponownie uruchomiona.

Skoro dług nie zniknął, to jak się go pozbyć? Prawdziwe rozwiązania problemu

Unikanie zapłaty długu niemalże nigdy nie jest dobrym rozwiązaniem i jeśli to sam wierzyciel nie złoży wniosku o umorzenie długu, nie powinieneś liczyć na to, że w jakiś sposób uda Ci się pozbyć zobowiązań. Realną drogą do poprawy swojej sytuacji finansowej jest zawsze uregulowanie należności. Jak to zrobić?

Istnieje kilka sposobów na to, aby faktycznie i trwale pozbyć się komornika:

  1. Spłata długu. Zawsze warto skontaktować się z wierzycielem i spróbować negocjować ugodę, rozłożenie spłaty na raty, a nawet umorzenie części długu. Pamiętaj, że wierzyciel woli odzyskać choćby część pieniędzy, niż nie odzyskać nic.
  2. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej. To radykalne rozwiązanie, ale w niektórych przypadkach jedyne skuteczne. Ogłoszenie upadłości prowadzi do umorzenia długu, ale wiąże się z wieloma ograniczeniami (utrata części majątku, konieczność prowadzenia egzekucji z Twojego majątku przez syndyka, zakaz zaciągania zobowiązań).
  3. Sprzedaż nieruchomości. Sprzedaż mieszkania z wpisem komorniczym jest trudna, ale nie niemożliwa — taką opcję oferuje m.in. skup nieruchomości. W ten sposób tuż po spłacie wierzyciela następuje uchylenie zajęcia komorniczego, a Ty pozbywasz się problemu raz na zawsze.

Umorzenie egzekucji komorniczej to proces, który na pozór wydaje się korzystny dla dłużnika. Niestety, rzeczywistość bywa zupełnie inna — warto więc działać szybko i świadomie, aby spłacić swoje zobowiązanie. W przeciwnym przypadku umorzenie postępowania komorniczego może stać się pułapką, z której nie będzie już wyjścia.